O Autorze:
Andrzej Stawar (Edward Janus, 1900-1961) – polski krytyk literacki i działacz komunistyczny. Urodził się w Warszawie w 1900, przerwał naukę wraz z zajęciem miasta przez Niemców w 1915. Jako niewykwalifikowany robotnik wkrótce zajął się samokształceniem. W latach 1919-22 odbył służbę wojskową, a w 1923 związał się z Komunistyczną Partią Robotniczą Polski (od 1925 – KPP). Mocno zaangażował się w publicystykę, pisywał m.in. w Nowej Kulturze (1923-24), Wiadomościach Literackich (1925), Skamandrze (1926), Dźwigni (1927-28), Miesięczniku Literackim (1929-31), Pod Prąd (1934-36) i Nurcie (1937). Przewrót majowy ocenił negatywnie. W 1931, wraz z Broniewskim, Hemplem i Watem był więziony przez dwa miesiące za przynależność do redakcji Miesięcznika Literackiego. W 1934, wspólnie z działaczem KPP Romanem Jabłonowskim założył czasopismo Pod Prąd, w którym poddał krytycznej analizie sytuację w Związku Radzieckim. Skazany na ostracyzm, opuścił KPP, lecz pozostał niezależnym marksistą (krytycznym wobec stalinizmu, jak i trockizmu). W 1939, po wybuchu drugiej wojny światowej, został zmobilizowany i wziął udział w kampanii wrześniowej. Działał w Komitecie ds. Opieki nad Polskimi Uchodźcami. W 1945 powrócił do Polski, na krótko podjął prace w Ministerstwie Kultury i Sztuki; pisywał m.in. w Kuźnicy (1946). Sprzeciwił się stalinowskiej dyscyplinie ideologicznej i odmówił poddania się samokrytyce, za co został objęty zakazem druku. Od 1949 do 1955 utrzymywał się jedynie z działalności translatorskiej. Podczas odwilży był członkiem Klubu Krzywego Koła, pisywał m.in. w Dialogu (1956-58), Nowej Kulturze (1958-1960). W 1960, ciężko chory, wyjechał do Francji na leczenie. Tam zwrócił się do Jerzego Giedroycia z prośbą wydania swych przedwojennych pism, objętych cenzurą w PRL. Stawar zmarł w Saint-Germain-en-Laye 5 sierpnia 1961. We wrześniu 1961 jego Pisma ostatnie ukazały się w Bibliotece „Kultury”.

Prace w zasobach CBSM: